تجهیزات استریل دندانپزشکی
نحوه استریل ابزار و تجهیزات دندانپزشکی
فروردین
مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی دارای تعداد زیادی ابزار قابل استفاده دوباره هستند که به طور منظم نیاز به ضد عفونی دارند.
استریل کردن از طریق دستگاه استریل دندانپزشکی یعنی اتوکلاو دندانپزشکی که استریل ابزار ها یکی از کارهای مهم در هر مطب می‌باشد که باید حتما انجام شده و روی آن نظارت کامل داشت.
این کار باعث استفاده دوباره از این ابزار‌ها همچنین از بین بردن موارد انتقال آلودگی و بیماری به دیگران بیماران می‌شود.
فهرست مطالب
استریل وسایل دندانپزشکی
ابزار ها ( الواتور و فورسپس و … ) و هندپیس ها ( شامل توربین ، آنگل و ایرموتور های دندانپزشکی ) جزو پر استفاده ترین وسایل در تجهیزات دندانپزشکی می‌باشد که با استريل كردن وسايل دندانپزشكي به صورت اصولی، می‌توان برای دیگر بیماران نیز استفاده نمود.
عمل استریلیزاسیون زنجیره عفونت را با کشتن ویروس‌ها و باکتری‌ها از بین می‌برد. پروتئین‌های پریون در طول این فرآیند به طور کامل غیرفعال نمی‌شوند، به این معنی که فرآیندهای تمیز کردن و ضدعفونی‌کردن مؤثرتری نیز باید انجام شود.
با یک فرآیند بیشتر قبل از استریل ، می‌توان مقداری از پروتئین‌های پریون را از روی ابزار و اینسترومنت‌ها برداشت تا بعد از استریل کاملا ضد عفونی شده باشند.
مراحل استریل تجهیزات دندانپزشکی
برای اطمینان از ضدعفونی و استریل بودن کامل تجهیزات دندانپزشکی، مراحل زیر باید برای تمام ابزارهای دندانپزشکی قابل استفاده مجدد (اتوکلاو پذیر) ، انجام شوند. مراحل استریل تجهیزات دندانپزشکی عبارتند از:
- شستشو اولیه
- غوطه ور سازی در مواد شستشو
- اولتراسونیک دندانپزشکی
- خشک کردن
- بسته بندی ( پکینگ )
- استریل کردن
در ادامه به توضیح هر یکی از مراحل استریل تجهیزات دندانپزشکی میپردازیم.
شستشو اولیه تجهیزات
شستشوی اولیه شامل موارد ابزار‌ها و اینسترومنت‌ها و … می شود. در این مرحله شروع به تمیز کردن ظاهر این ابزار ها با آب میکنیم. با توجه به اینکه ممکن است آلودگی‌های زیادی بر روی ابزار ها وجود داشته باشند با شستشو ، مقدار آن را کمتر میکنیم. هدف از این کار کاهش مواد ترمیمی و آلودگی‌ها از روی سطح ابزار برای مرحله غوطه ور سازی می‌باشد.
غوطه ور سازی تجهیزات دندانپزشکی
یکی از روش های شستشو دستی ، روش غوطه ور کردن ابزار ها و اینسترومت ها می‌باشد. مراحل کار بدین صورت است که پس از استفاده از هر کدام از وسایل ، آن‌ها را در محلول شوینده، ضدعفونی کننده و پاک کننده آنزیمی غوطه ور میکنیم. سپس با استفاده از برس‌های نرم ، برس‌های سیمی و فشار آب بالا شروع به تمیز کردن آن‌ها میکنیم.
کلیه مراحل استریل تجهیزات دندانپزشکی توسط دستیاران دندانپزشک صورت می‌گیرد که ممکن است در هنگام تمیز کردن دچار آسیب دیدگی‌هایی نیز شوند که علاوه بر جراحات وارده ، باعث انتقال آلودگی‌های خطرناک شوند. پس در هنگام استفاده از این روش حتما از تجهیزات ایمنی مانند دستکش ، عینک و ماسک محافظ استفاده نمائید.
شستشو با اولتراسونیک دندانپزشکی
امروزه با پیشرفت علم ، دستگاه‌هایی تولید شده است که با ایجاد ارتعاش ، باعث خارج شدن مواد و آلودگی‌ها از حفره‌های ابزار ها می‌شود. روش کار دستگاه اولتراسونیک دندانپزشکی بدین صورت است که با ریختن مقداری آب مقطر و مواد ضد عفونی شروع به کار می‌کند ( توجه داشته باشید که بر روی مواد ضد عفونی کننده ، میزان حل کردن در آب مقطر توضیح داده شده است) این دستگاه می‌تواند تا دمای 60 درجه سانتی گراد دمای محلول را افزایش دهد.
از مزایای استفاده از دستگاه حمام اولتراسونیک می‌توان به تمیز کردن نقاطی در ابزار‌ها و … که در دسترس نیستند اشاره نمود.
خشک کردن تجهیزات دندانپزشکی
بعد از عمل شستشو و غوطه وری در محلول‌های ضد عفونی ، ابزار‌ها و اینسترومنت‌ها را خشک میکنیم. در حقیقت این کار باعث آماده شدن برای مراحل بعد انجام می‌گیرد. در مراحل بعد نیاز به بسته بندی و پک کردن اینسترومنت داریم که در ادامه با این موارد میپردازیم
پک کردن اینسترومنت ها
پس از اطمنیان از تمیز بودن ابزار ها و اینسترومت ها ، آن‌ها را جهت بسته بندی در پک استریل قرار می‌دهیم. البته استفاده از این پک‌ها در مد‌های مختلف دستگاه اتوکلاو متفاوت بوده و می‌توان حتی تجهیزات دندانپزشکی را بدون پک کردن درون اتوکلاو قرار داد. توصیه می‌شود کلیه تجهیزات را درون پک قرار داده و سپس درون اتوکلاو قرار دهید و از سیکل‌های استریل پک برای اتوکلاو استفاده نمائید تا تجهیزات مدت زمان بیشتری استریل بمانند. برای پک کردن می توان از پک‌های آماده ( پک اتوکلاو ) و یا از دستگاه دوخت پک استفاده کرد.
دستگاه پک اتوکلاو یا دوخت ، یکی از تجهیزات دندانپزشکی است که برای استرالیزیسیون استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها با پرس کردن رول‌های پک ، مانع از بیرون افتادن تجهیزات از پک استریل می‌شوند. دستگاه پک یا دوخت با تولید حرارت و قرار دادن رول پک شروع به بسته بندی این تجهیزات می‌کند.استفاده از پک های دوخت شده باعث می‌شود زمان استریل بودن تجهیزات افزایش یابد.
استریل با دستگاه اتوکلاو
مهمترین قسمت استریل تجهیزات دندانپزشکی ، از طریق اتوکلاو دندانپزشکی انجام می‌گیرد. اتوکلاو دندانپزشکی یکی از دستگاه هایی است که حتما همه‌ی مطب‌ها و یا کلینیک‌ها نیاز دارند. اتوکلاو ها در کلاس‌های مختلفی تولید شده اند ( کلاس‌های S , N , B ) که اتوکلاو‌های کلاس B جزو جدیدترین محصولات استریل بوده و مورد تایید وزارت بهداشت نیز می‌باشند.
طرز کار اتوکلاو کلاس b
اتوکلاو کلاس b در حقیقت با افزایش دما به صورت بخار آب ، شروع به کار و با توجه به داشتن پمپ وکیوم می‌تواند تا 3 بار مخزن را وکیوم ( تا 0.9 – بارخلأ ) و سپس بخار را تزریق کند که باعث از بین بردن آلودگی‌های ابزار ها و اینسترومنت ها می‌شود.
پس از پک کردن تجهیزات خود ، آن‌ها را درون سینی‌های اتوکلاو قرار می‌دهیم و با انتخاب سیکل مناسب ، اتوکلاو شروع به استریل می‌کند. پس از استریل کامل ، تجهیزات قابل استفاده بوده و می‌توان برای بیماران بعدی استفاده نمود.
انواع سیکل موجود در اتوکلاو کلاس B
اتوکلاو های کلاس B دارای دو دمای کاری 134 و 121 درجه سانتی گراد است. توسط اتوکلاو دندانپزشکی کلاس B می‌توان تجهیزات دارای پوشش پارچه ای و بدنه فلزی را استریل نمود. سیکل های کاری مانند پریون که برای از بین بردن ویروس های خطرناک است. سیکل های کاری اتوکلاو ها با توجه به برند دارای مدل های مختلفی بوده که هر کدام دارای زمان کاری متفاوت ( بستگی به تعداد وکیوم ، زمان خشک کردن و درجه حرارت تعیین شده برای استریل – دمای کاری 121 درجه سانتی گراد زمان بیشتری را برای استریل نیاز دارد ) است.
طرز قرار دادن و چیدن تجهیزات درون اتوکلاو دندانپزشکی
با توجه به ابعاد و حجم مخزنی اتوکلاوی که تهیه کردید ، می‌توانید تجهیزات را درون اتوکلاو قرار دهید. اتوکلاو دندانپزشکی در مدل های 17 الی 30 لیتری در بازار موجود هستند که دارای قطر یکسانی هستند و در عمق با یکدیگر متفاوت هستند. بسته به حجم می‌توان حتی ست های ایمپلنت را نیز درون اتوکلاو قرار داد.
- از قرار دادن حجم زیادی از پک ها بر روی یکدیگر خود داری کنید.
- قسمت کاغذی پک ، باید بر روی سینی قرار گرفته و قسمت پلاستیکی رو به بالا باشد.
- فضای آزاد بین پک ها باید رعایت شود.
- وسایل بر روی سینی ها باید به صورت عمودی باشد.
- به علت قرارگیری سنسور ها در انتهای اتوکلاو ، از نزدیک شدن پک ها به این سنسور ها جلوگیری شود.
نتیجه گیری
استریل یک امر حیاتی برای کنترل انتشار عفونت و ویروس ها در دندانپزشکی است. روش صحیح و نحوه استریل تجهیزات دندانپزشکی مانند اینسترومنت ها و ابزار ها ، نکاتی دارد که باید حتما رعایت شود و صرفا قرارگیری درون مواد آنزیمی و ضد عفونی ، باعث از بین رفتن ویروس ها و استریل تجهیزات نخواهد شد. در این میان مراحل استریل شامل شتسشو ، غوطه ور کردن یا استفاده از التراسونیک دندانپزشکی ، پک کردن و سپس اتوکلاو کردن جزو امری اجتناب ناپذیر در امر استریل است.
